اگر سيستم خنك كننده خودرو به درستي عمل نكند گرماي حاصل از احتراق موتور به درستي انتقال نمي يابد و باعث آسيب رسيدن به اجزاي داخلي موتور مي شود. براي پيشگيري از بالا رفتن آمپر آب بايد از سلامت كامل سيستم خنك كننده و داشتن مايع كافي در آن مطمئن شويد و هنگام رانندگي هر از چند گاهي چشمتان به آمپر دماي موتور باشد تا به محض اينكه دما اندكي از حد نرمال بالاتر رفت اقدامات لازم براي پيشگيري از جوش آوردن را اجرا كنيد. شايد اين سوال براي شما پيش بيايد كه دماي نرمال كاركرد موتور در چه محدوده اي است؟ جواب اين سوال با چك كردن عقربه آمپر آب هنگام روشن و خاموش شدن فن هاي رادياتور در حالت دور كند مشخص مي شود. براي پي بردن به اين موضوع در حالي كه موتور خودرويتان روشن است (كولر خاموش باشد) از خودرو پياده شده و از قسمت جلو پنجره فن ها را تحت نظر داشته باشيد. به محض اينكه فن ها شروع به چرخيدن كردند داخل كابين برگرديد و موقعيت عقربه دماي آب را حفظ كنيد. همچنين به محض اينكه فن ها خاموش شدند همين حركت را تكرار كنيد و موقعيت عقربه مذكور را به خاطر بسپاريد. بنابراين محدوده بازي عقربه پشت آمپر بين دو حالت روشن و خاموش شدن فن ها محدوده دمايي كاركرد نرمال موتور خودروي شماست. البته اين محدوده براي حالت عادي است و هنگام حركت در سرپاييني ممكن است آمپر آب مقداري پايينتر از حد معمول باشد يا هنگام حركت در سربالايي با كولر روشن اندكي بالاتر از نرمال باشد كه مشكلي ايجاد نمي كند. 

حال اگر در موقعيتي قرار گرفتيد كه آمپر آب در حالت عادي از مقدار مشخص شده هنگام روشن شدن فن بالاتر رفت و پس از مدتي به جاي قبلي خود بر نگشت بايد چه اقدامي كنيم تا جلوي بالا رفتن بيش از حد دماي آب گرفته شود؟

1 – خودرو را متوقف كرده و در كاپوت را بالا بزنيد تا مقداري از گرماي اطراف موتور خارج شود. در چنين شرايطي به هيچ وجه در رادياتور يا در مخزن انبساط را باز نكنيد زيرا فشار سيستم بسيار بالاست و خطر سوختگي در اثر پاشيدن آب وجود دارد.

2 – سراغ فن ها رفته و كاركرد آنها را بررسي كنيد اگر فن ها خاموش بودند دكمه كولر را بزنيد تا دور تند فن ها وارد مدار شوند. اگر باز هم فن ها عمل نكردند مقداري آب روي پره هاي رادياتور بريزيد و پس از اينكه دما به حالت نرمال برگشت موتور را خاموش كنيد و مشكل عدم كاركرد فن ها را برطرف كنيد. (به هيچ وجه روي خود موتور آب نريزيد زيرا دماي آن بسيار بالاست و باعث آسيب رسيدن به سرسيلندر و ديگر قطعات مي شود) در خودروهاي قديمي كه فن آنها مكانيكي است از سالم بودن تسمه پروانه مطمئن شويد زيرا پاره شدن آن باعث عدم چرخش پروانه و بالا رفتن دما مي شود.

در خودروهايي كه فن آنها مكانيكي و توسط موتور به گردش در مي آيد با گاز دادن در حالت جا و رساندن دور موتور به 2000 مي توانيد تا حدودي به كاهش دماي موتور كمك كنيد. (به خصوص هنگامي كه در ترافيك گير كرده ايد و امكان حركت وجود ندارد)

خرابي سنسور دماي آب يا رله فنها از ديگر دلايل عمده مختل شدن كاركرد فن هاي الكتريكي مي باشد.

3 – اگر فن ها در حال چرخش بودند ولي دماي موتور همچنان رو به افزايش بود احتمال كم بودن آب در سيستم وجود دارد. در اين حالت موتور را خاموش كرده ولي هر چند ثانيه يكبار يك استارت كوچك (تك استارت) بزنيد در حدي كه موتور روشن نشود و فقط پيستون ها بالا پايين بروند. با اين كار احتمال چسبيدن رينگ پيستون به ديواره سيلندر كاهش مي يابد. پس از اينكه دما كاهش يافت در رادياتور را باز كنيد و در صورت كم بودن آب مقدار كسري آن را جبران كنيد. سپس اگر نشتي در سيستم خنك كننده وجود دارد كه باعث كمبود آب شده است آن را شناسايي كرده و رفع كنيد. (فقط در مواقع اضطراري از آب شهر استفاده كنيد و  تا حد امكان از مخلوط ضد يخ و آب مقطر استفاد كنيد.)

4 – اگر فن ها در حال چرخش بودند و از عدم كمبود آب در سيستم نيز مطمئن بوديد و حتي با ريختن آب روي رادياتور باز هم دما پايين نيامد مشكل از چيست؟ در چنين شرايطي 3 حالت پيش مي آيد:

1 – وجود هوا در سيستم:

همانطور كه مي دانيد اگر در سيستم خنك كننده هوا وجود داشته باشد جلوي گردش آب را مي گيرد و باعث بالا رفتن دما مي شود. براي رفع اين مشكل موتور را خاموش كرده و براي جلوگيري از چسبيدن رينگ پيستون ها نكات ذكر شده در مورد سوم را رعايت كنيد و پس از خنك شدن موتور بايد عمل هواگيري توسط مكانيك ماهر انجام شود تا مشكل رفع شود.

2 – قفل كردن ترموستات:

روش تشخيص قفل شدن ترموستات به اين صورت است كه دست خود را به رادياتور نزديك كنيد و اگر حس كرديد دماي آن بالا نيست دستتان را روي رادياتور بگذاريد. اگر احساس كرديد رادياتور سرد است ولي دماي آمپر آب موتور از حد نرمال بالاتر بود احتمال قفل شدن ترموستات وجود دارد. در چنين مواقعي چاره اي جز خاموش كردن موتور و صبر كردن نداريد تا پس از خنك شدن اقدام به تعويض ترموستات كنيد. لازم به ذكر است كه دير عوض كردن مايع سيستم خنك كننده و جرم گرفتن داخل سيستم از عواملي هستند كه باعث قفل شدن ترموستات مي شوند.

3 – مسدود شدن مجاري عبور آب در رادياتور يا كثيفي پره هاي رادياتور:

براي اينكه مطمئن شويد داخل رادياتور شما جرم ندارد يا مسدود نشده است بايد به رادياتور ساز معتبر مراجعه كنيد تا وضعيت كل سيستم را براي شما بررسي كند. مسلما در صورت انسداد، آب نمي تواند به راحتي گردش كند و خنك شدن موتور مختل مي شود. اين مشكل ممكن است در مواقع عادي كه فشار روي موتور زياد نباشد (مانند حركت در سرپاييني) خودش را نشان ندهد و فقط هنگامي كه به موتور فشار بياوريد (حركت در سربالايي، روشن بودن كولر و ...) بروز كند.

وجود برگ و گل و لاي و حشرات در ميان پره هاي رادياتور نيز از بازدهي آن به شدت مي كاهد.

4 – از كار افتادن واتر پمپ:

اين حالت معمولا به ندرت اتفاق مي افتد. اگر با تعويض ترموستات همچنان مشكل پا بر جا بود مي توان به خرابي واتر پمپ شك كرد. براي رفع عيب بايد واتر پمپ بررسي شده و در صورت نياز تعويض شود.

مشكل سرسيلندر و واشر:

در خودروهايي كه مايع سيستم خنك كننده آنها مدت زمان زيادي تعويض نشده است يا به جاي تركيب آب مقطر و ضد يخ، آب شهر يا ضد يخ خالي در رادياتور آنها جريان داشته پس از مدتي باعث خورده شدن واشر سرسيلندر و حتي خود سرسيلندر مي شود و در صورت بروز چنين مشكلي دي اكسيد كربن يا روغن وارد رادياتور شده و باعث بالا رفتن دما و حتي تركيدن شيلنگهاي رادياتور مي شود. تشخيص عيب واشر سر سيلندر كار ساده اي نيست و بايد توسط افراد اهل فن بررسي شود ولي علائم شايع آن سفت شدن بيش از حد شيلنگهاي رادياتور هنگام گرم بودن موتور (در حدي كه با دست نتوانيد آنها را فشار دهيد)، كم كردن مداوم آب رادياتور، بد كار كردن موتور هنگام استارت اول صبح و شنيدن صدايي مانند باز كردن در نوشابه هنگام باز كردن در رادياتور (پس از پايين اومدن آمپر آب) است كه نشان از وجود كمپرس موتور در داخل سيستم خنك كننده است.

براي جلوگيري از مشكلات فوق چه اقداماتي مي توان انجام داد؟

رسيدگي مرتب به رادياتور و بررسي كامل اجزاي آن و اطمينان از عدم هر گونه نشتي در سيستم، تعويض به موقع مايع سيستم خنك كننده (طبق دفترچه راهنماي خودرو – معمولا هر 2 سال يكبار)، چك كردن ميزان آب موجود در سيستم به صورت هفتگي، چك كردن وضعيت فن ها، اطمينان از پر بودن گاز كولر هنگام استفاده از آن (در صورت كمبود گاز در مدار كولر، فرمان روشن شدن فن ها در حالت تند صادر نمي شود)، بررسي وضعيت در رادياتور و تعويض آن در صورت نياز، هواگيري صحيح و اصولي و تميز كردن پره هاي رادياتور سالي يكبار از مهمترين اقداماتي است كه مي توان انجام داد تا از بالارفتن دماي آب موتور پيشگيري شود.

منبع : car.ir